Przyszłość Uczenia się Języków: Dostosowywanie się do Innowacji w Zglobalizowanym Świecie
AI w nauce języków - czy technologia może zastąpić nauczycieli?
Od lat ludzie zastanawiają się, czy sztuczna inteligencja rozwija się na tyle szybko, aby móc ostatecznie wykonywać zadania lepiej niż ludzie lub nawet zastąpić ich w wielu dziedzinach. Sztuczna inteligencja może przetwarzać ogromne ilości danych i stale się uczyć, jest więc postrzegana jako ogromne źródło wiedzy. Pojawia się więc ważne pytanie w dziedzinie edukacji: czy AI może faktycznie zastąpić nauczycieli i zmienić tradycyjne metody nauki?
Ze względu na duże zmiany technologiczne, które obecnie mają miejsce, przyszłość nauki języków jest bardzo interesująca. Narzędzia oparte na sztucznej inteligencji stają się coraz bardziej zaawansowane, od interaktywnych platform po spersonalizowanych nauczycieli. To zmienia sposób, w jaki uczymy się języków. Ale czy te nowoczesne pomysły mogą całkowicie zastąpić prawdziwych nauczycieli?
Michael Frank, kognitywista i ekspert w dziedzinie nauki języków, zwraca uwagę na dużą różnicę w ilości danych językowych, które przetwarza sztuczna inteligencja, taka jak Chat GPT. Z rozmowy dla Stanford Engineering Staff dowiadujemy się, że AI przetwarza ponad 500 miliardów słów, podczas gdy małe dzieci słyszą tylko około 15 milionów z nich. Z drugiej strony, podkreśla on również fakt, że w przeciwieństwie do AI, dzieci uczą się w bogatych kontekstach społecznych.
Dzieci uczą się języka będąc częścią społeczeństwa, wykorzystując swoje zmysły (wzrok, dotyk, słuch) i wchodząc w interakcje z innymi. Michael Frank wyjaśnia, że ten kontekst życia codziennego jest czymś, co różni się od sposobu przyswajania języka przez AI. Sztuczna inteligencja może tworzyć poprawne zdania na podstawie danych, ale dzieci uczą się poprzez społeczne doświadczenia i zmysły. AI nie posiada tych aspektów ludzkiego uczenia się.1
Biorąc pod uwagę duże różnice między tym, jak dzieci uczą się języka, a tym, w jaki sposób AI go przetwarza, możemy stwierdzić, że element ludzki jest nadal niezbędny. Interakcja międzyludzka jest kluczowa dla nauki i rozwoju. Niemniej jednak, technologia nadal może odgrywać kluczową rolę w ulepszaniu tego procesu. Jak powiedział Steve Jobs, współzałożyciel Apple:
"Technologia to nic. Ważne jest, aby mieć wiarę w ludzi, że są dobrzy i mądrzy, a jeśli da się im narzędzia, zrobią z nimi wspaniałe rzeczy."
Wykorzystywanie technologii w nauce języków staje się coraz bardziej popularne i wprowadza zmiany w edukacji. Narzędzia cyfrowe stają się coraz lepsze, a fakt, że mają duże znaczenie w opanowywaniu nowych języków jest niezaprzeczalny. Dają także uczniom możliwość przebywania w różnych środowiskach językowych. Technologia ma potencjał, aby zmienić tradycyjne metody i uczynić naukę języków bardziej efektywną, dostępną i odkrywczą. To czyni ją kluczową częścią przyszłości edukacji. W tym artykule omówimy, jak technologia zmienia sposób, w jaki ludzie uczą się języków obcych. Prześledzimy, co obecnie oferuje rynek oraz przeanalizujemy aktualne trendy i nowe kierunki.
Jakie są opinie nauczycieli o wykorzystaniu AI w edukacji językowej (źródło: perplexity.ai)
Opinie nauczycieli na temat wykorzystania sztucznej inteligencji (AI) w edukacji językowej są zróżnicowane, ale wiele z nich podkreśla zarówno korzyści, jak i ograniczenia tej technologii.
Wsparcie w nauczaniu: Nauczyciele zauważają, że AI może być cennym wsparciem w procesie nauczania, oferując spersonalizowane materiały, ćwiczenia oraz natychmiastową informację zwrotną. Aż 52% nauczycieli korzysta z narzędzi AI w swojej pracy dydaktycznej, co wskazuje na rosnącą akceptację tej technologii.
Indywidualne podejście: AI umożliwia dostosowanie nauki do indywidualnych potrzeb uczniów, co jest szczególnie cenione przez nauczycieli i uczniów. Dzięki AI można generować ćwiczenia zgodne z poziomem zaawansowania i zainteresowaniami ucznia.
Ograniczenia AI: Nauczyciele podkreślają, że mimo zaawansowania technologii AI, nie jest ona w stanie zastąpić relacji międzyludzkich, które są kluczowe w procesie nauki języków. Empatia, zrozumienie kontekstu kulturowego i umiejętność dostosowania się do emocji ucznia pozostają domeną ludzi.
Sceptycyzm uczniów: Aż 73% uczniów ma obawy dotyczące wykorzystywania AI w nauce języków, co może wpływać na ich postrzeganie efektywności tych narzędzi. Nauczyciele zauważają, że sceptycyzm ten może wynikać z obaw o jakość interakcji oraz braku ludzkiego dotyku.
Zrównoważone podejście: Większość nauczycieli i uczniów uważa, że przyszłość nauki języków będzie polegać na równowadze między tradycyjnymi metodami a wykorzystaniem AI. Współpraca między nauczycielami a technologią może prowadzić do bardziej efektywnego procesu nauczania.
Rozwój kompetencji cyfrowych: Nauczyciele powinni rozwijać swoje umiejętności cyfrowe, aby skutecznie wykorzystywać narzędzia AI w edukacji i maksymalizować korzyści płynące z ich zastosowania.
Potencjał AI: Nauczyciele dostrzegają potencjał AI w rewolucjonizowaniu metod nauczania oraz ułatwieniu analizy postępów uczniów. Narzędzia takie jak ChatGPT mogą wspierać proces edukacyjny, ale nie powinny być traktowane jako zastępstwo dla nauczycieli.
Kontekst kulturowy: Nauczyciele podkreślają, że AI nie jest w stanie przekazać kontekstu kulturowego, co jest istotne dla skutecznej komunikacji w obcym języku.
Rozwój rynku nauki języków obcych
W ciągu ostatnich dziesięciu lat rynek nauki języków znacznie się rozwinął, a specjaliści oczekują jego dalszego rozwoju w przyszłości.
Najczęściej używane języki na świecie w 2023 (w milionach użytkowników)
Język angielski jest kluczowy w komunikacji międzynarodowej, ponieważ jest najczęściej używanym językiem na świecie. Dzięki znajomości angielskiego możemy swobodnie podróżować, nawiązywać kontakty biznesowe oraz korzystać z globalnych zasobów wiedzy, takich jak literatura, badania naukowe. Angielski jest językim urzędowym dla ONZ, Unii Europejskiej oraz NATO, lecz także językiem urzędowym niemal 60 innych państw.
Według portalu Statista w 2023 roku 1,5 miliarda ludzi posługiwało się angielskim jako swoim pierwszym lub drugim językiem, plasując się na pierwszym miejscu przed językiem mandaryńskim, którym posługiwało się nieco ponad 1,1 miliarda osób. Hindi i hiszpański były odpowiednio trzecim i czwartym najczęściej używanym językiem w tym roku. Francuski używany był przez 310 mln osób, Arabski używany był przez 274 mln osób 2
Sektor nauczania języka angielskiego jako języka obcego (EFL - English as a Foreign Language) stanowi znaczącą część rynku, ponieważ angielski jest najpopularniejszym językiem do nauki.
Rynek nauczania języka angielskiego jako języka obcego
Rynek nauczania języka angielskiego jako języka obcego został silnie dotknięty pandemią COVID-19. Dochody spadły z 8,86 miliarda dolarów w 2019 roku do 3,3 miliarda dolarów w 2020 roku z powodu konieczności zachowania dystansu społecznego i ograniczeń w podróżowaniu. W 2021 roku przychody spadły jeszcze bardziej, osiągając 2,75 miliarda dolarów. Jednak w 2022 roku rynek zaczął się odbudowywać, a przychody znów wzrosły do 5,6 miliarda dolarów. 3
Według raportu Global Market Insights, rynek nauki języków był wyceniany na 52,7 miliarda dolarów w 2022 roku i 61,5 miliarda dolarów w 2023 roku. Przewiduje się, że do 2032 roku osiągnie wartość 337,2 miliarda dolarów, przy rocznym tempie wzrostu na poziomie 20,8%.4 Prognoza jest imponująca i podkreśla szybki wzrost popytu na naukę języków na całym świecie. Coraz więcej osób korzysta z narzędzi cyfrowych, platform online i technologii opartych na AI do celów edukacyjnych.
W 2023 roku Europa była odpowiedzialna za ponad 30% globalnego rynku nauki języków. Wynika to z szybkiego rozwoju technologii 5G oraz silnej infrastruktury cyfrowej w Europie, która obejmuje powszechny dostęp do internetu. Ułatwia to ludziom w Europie naukę różnych języków. GSMA podaje, że w 2022 roku ponad 11% Europejczyków korzystało z technologii 5G, a do 2030 roku prognozuje się, że 87% osób będzie z niej korzystać. Co więcej, w Europie używa się wielu języków, w przeciwieństwie do obu Ameryk, gdzie większość krajów posługuje się jednym językiem. Różnorodność językowa Europy zachęca ludzi do nauki kolejnych języków.
Wysoka prędkość i krótki czas opóźnień technologii 5G znacznie ułatwiają naukę online. Dzięki niej można oglądać wysokiej jakości filmy, korzystać z aplikacji oraz z rzeczywistości wirtualnej (VR) i rozszerzonej (AR). Sprawia to, że przyswajanie języków staje się bardziej różnorodne i interaktywne.
Aplikacje i platformy do nauki języków wspierane technologią AI
Obecnie rynek oferuje wiele aplikacji i platform do nauki języków. Narzędzia te coraz częściej wykorzystują sztuczną inteligencję i przetwarzanie języka naturalnego (NLP). Takie innowacje ułatwiają naukę oferując:
zaawansowany system rozpoznawania mowy,
natychmiastową informację zwrotną na temat wymowy i gramatyki,
inteligentne systemy nauczania,
wirtualnych asystentów językowych,
oraz wsparcie chatbotów do ćwiczenia języka i konwersacji.
Narzędzia te tworzą interaktywne możliwości wykonywania ćwiczeń i konwersacji. Użytkownicy mogą uczestniczyć w dyskusjach, zadawać pytania i otrzymywać natychmiastowe odpowiedzi, co pomaga poprawić ich umiejętności językowe oraz pewność siebie podczas mówienia. Ponadto, platformy do nauki języków wykorzystują AI i NLP do oferowania spersonalizowanych doświadczeń. Analizują dane o uczniach, takie jak poziom umiejętności, style uczenia się i preferencje, aby dostarczać spersonalizowane treści, testy dostosowane do poziomu ucznia i zindywidualizowane ścieżki nauki. Taka personalizacja zwiększa skuteczność nauki, sprawiając, że uczniowie czują się wspierani i doceniani, co ostatecznie wzmacnia ich motywację.
Najpopularniejsze aplikacje do nauki języków na świecie w 2024 roku, wg liczby pobrań:
Duolingo - najpopularniejsza aplikacja do nauki języków obcych
W 2024 roku aplikacja jest wciąż najczęściej wybieraną aplikacją do nauki języków na świecie. Jak dotąd, aplikacja została pobrana około 14,3 miliona razy na urządzenia mobilne. Ciągły wzrost liczby pobrań pokazuje, jak popularna jest aplikacja i ilu ludzi jest zainteresowanych nauką na swoich telefonach. 5
Na początku 2024 roku Duolingo ogłosiło, że 34 miliony użytkowników codziennie korzysta z aplikacji, to o 60% więcej niż w poprzednim roku i o 9% więcej niż w poprzednim kwartale. Liczba osób korzystających z Duolingo stale wzrasta począwszy od trzeciego kwartału 2020 roku. 6
Liczba codziennie aktywnych użytkowników aplikacji na świecie od trzeciego kwartału 2020 roku do drugiego kwartału 2024 roku (w milionach)
Duolingo wyraźnie zostawia konkurentów, takich jak Babbel, Mondly, i Busuu, daleko w tyle na rynku aplikacji do nauki języków. Dlaczego aplikacja jest tak popularna?
- Duolingo cieszy się popularnością wśród młodych ludzi, zwłaszcza w wieku od 16 do 22 lat.⁷ Największą grupę użytkowników stanowią osoby w wieku od 18 do 24 lat (31%), a tuż za nimi znajdują się użytkownicy w wieku 25-34 lat, stanowiący 30,5% wszystkich użytkowników.⁸ Chociaż brak jest szczegółowych danych na temat liczby użytkowników poniżej 18. roku życia, wyraźnie widać, że aplikacja jest bardzo popularna wśród młodszych uczniów.
- Ponad 36 000 szkół na całym świecie korzysta z programu Duolingo for Schools, który pozwala nauczycielom śledzić postępy uczniów. Jest to dowodem na to, że wielu uczniów poniżej 18. roku życia korzysta z aplikacji w ramach edukacji szkolnej. Gamifikacja, system serii i nagród w aplikacji przyciągają młodsze pokolenia, co czyni aplikację skutecznym narzędziem dla uczniów w wieku 14-18 lat.7,8
- Aplikacja oferuje duży wybór języków, dostosowując się do różnorodnych zainteresowań użytkowników. Do 2024 roku Duolingo zgromadziło 38 języków, w tym mniej znane, takie jak hawajski, nawaho, gaelicki, a nawet fikcyjny język High Valyrian z serialu "Gra o tron".
- Aplikacja stosuje różnorodne technologie i podejście oparte na wykorzystywaniu sztucznej inteligencji, aby zapewnić każdemu użytkownikowi spersonalizowane doświadczenia.
Technologie wykorzystywane przez Duolingo
- Algorytmy uczenia maszynowego śledzą postępy użytkowników i sposób, w jaki się uczą. Wykorzystują te informacje, aby spersonalizować lekcje, dostosować poziom trudności, powtarzać trudniejsze zagadnienia i wprowadzać nowe treści w odpowiednim czasie. Ta elastyczność zapewnia, że proces uczenia się jest indywidualnie dostosowywany i zoptymalizowany pod kątem rozwoju.
- Birdbrain, silnik AI, z którego korzysta apka, analizuje wyniki każdego ucznia, aby wybrać najlepsze ćwiczenia na podstawie jego wcześniejszych odpowiedzi. Stale dostosowuje treść lekcji, aby stawiać przed użytkownikami wyzwania na odpowiednim poziomie zaawansowania, co pozwala nie przytłoczyć uczniów na początkowych etapach. Birdbrain analizuje również, w jakim momencie uczniowie najprawdopodobniej zaczną zapominać dany materiał, i stosownie do tego planuje sesje powtórkowe, wykorzystując technikę powtórek.
- Duolingo używa technologii rozpoznawania mowy do ćwiczeń mówienia. Pomaga to użytkownikom ćwiczyć wymowę dzięki natychmiastowej informacji zwrotnej na temat poprawności wymawianych słów i zwrotów.
- Aby utrzymać zaangażowanie użytkowników, firma stale udoskonala elementy gry w aplikacji, takie jak poziomy trudności, wyzwania na utrzymanie serii każdego dnia i nagrody. Sprawia to, że nauka jest osiągalna, ale jednocześnie stanowi wyzwanie.
- Duolingo wprowadziło również nową grę o nazwie Adventures. W tej grze można stać się jednym z bohaterów Duolingo i wykonywać zadania, takie jak zamawianie kawy, robienie zakupów spożywczych lub pytanie o drogę. Te aktywności pomagają dodatkowo ćwiczyć poznany już materiał.
Czy aplikacje do nauki języków są skuteczne?
Badania przeprowadzone przez ekspertów Duolingo wykazały, że metody stosowane w aplikacji skutecznie poprawiają umiejętności językowe wszystkich uczniów. Jedno z badań wykazało, że uczniowie posługujący się językiem hiszpańskim, portugalskim i japońskim jako ojczystym, którzy ukończyli kurs języka angielskiego Duolingo na poziomie A2 (zgodnie ze Wspólnym Europejskim Systemem Opisu Kształcenia Językowego - CEFR), osiągnęli wyniki wyższe niż oczekiwany poziom. Kolejne badanie wykazało, że po ukończeniu pięciu sekcji na Duolingo, uczniowie języka francuskiego i hiszpańskiego osiągnęli poziom biegłości podobny do studentów uniwersyteckich, którzy ukończyli pięć semestrów nauki języka. Stanowi to około połowę materiału potrzebnego do osiągnięcia poziomu B1.9
Preply i AI
Preply, platforma do nauki języków, pozyskała dodatkowe 70 milionów dolarów w 2023 roku, jak donosi TechCrunch. Podnosi to jej finansowanie z serii C do 120 milionów dolarów. Tym razem odbyło się to przy udziale Horizon Capital, z udziałem skoncentrowanego na edukacji Reach Capital, Owl Ventures i innych. Z kwoty 70 milionów dolarów, 42 miliony to kapitał własny. Preply, która została założona w Ukrainie, planuje wykorzystać te fundusze do poprawy swoich możliwości w zakresie sztucznej inteligencji. Mimo że, prawdziwi nauczyciele nie stracą na ważności, AI sprawi, że nauka będzie dostępna dla większej liczby osób oraz pomoże nauczycielom w tworzeniu ćwiczeń, wyjaśnianiu gramatyki i śledzeniu postępów. Firma ostatnio odnotowała znaczny wzrost z dziesięciokrotnym wzrostem sprzedaży w ciągu ostatnich trzech lat.
Inne popularne aplikacje do nauki języków obcych
Obok Duolingo i Preply istnieje wiele aplikacji i platform, które wykorzystują narzędzia oparte na sztucznej inteligencji. Oto niektóre z nich:
| AI Tools / Apps | Babbel | Rosetta Stone | Memrise | Busuu | Lingodeer | Mondly | HelloTalk | Pimsleur | Drops | |
| Rozpoznawanie Rozpoznawanie mowy | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ | |||
| Personalizacja uczenia się | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ | ||
| Przetwarzanie języka naturalnego (NLP) | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ | |
| Chatbot/Rozmowy wspierane AI | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ | |||||
| Syntetyzacja głosu | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ | ||||||
| Uczenie maszynowe | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ | ||
| Gamifikacja AI | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ | |||
| Tłumaczenia AI | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ | ||
| Dostosowujące się algorytmy | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ | ||
| Informacja zwrotna na temat wymowy | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ |
Większość aplikacji do nauki języków wykorzystuje narzędzia AI, takie jak spersonalizowane uczenie się i uczenie maszynowe, aby wspomóc użytkowników w procesie nauki. Technologie te powodują, że doświadczenia płynące z nauki są o wiele lepsze, sprawiając tym samym, że nauka języków staje się bardziej skuteczna i dostosowana do indywidualnych potrzeb każdego użytkownika. Inne mniej znane aplikacje to m.in. Talkpal, Tandem, Language Reactor (Language Learning with Netflix), Speechling, Lingvist, Clozemaster, Khan Academy Kids, Langua, Tutor Lily, Lingvist, Loora, Quizlet, Natural Readers, Gleeklish, Replika tak więc każdy znajdzie dla siebie odpowiednie narzędzie do nauki języka obcego.
VR i AR - futurystyczne gadżety czy cyberrewolucja?
Technologie rzeczywistości wirtualnej (VR) i rozszerzonej (AR) oferują potężne narzędzia do wzbogacenia nauki języków poprzez tworzenie immersyjnych i interaktywnych doświadczeń edukacyjnych. Technologie te różnią się znacznie od tradycyjnych metod nauki w sposobie angażowania uczniów zarówno na poziomie kognitywnym, jak i emocjonalnym.
Immersyjne środowiska nauki
Główną zaletą VR w nauce języków jest możliwość symulowania rzeczywistych środowisk. Uczniowie mogą ćwiczyć konwersacje wirtualnie, bez presji społecznej związanej z popełnianiem błędów. To praktyczne zastosowanie umiejętności językowych prowadzi do bardziej efektywnej nauki i lepszego zapamiętywania. Według badania przeprowadzonego przez Uniwersytet Stanforda, studenci uczestniczący w wirtualnych lekcjach językowych w VR wykazywali większe zaangażowanie i lepsze zapamiętywanie dzięki zwiększonej obecności przestrzennej i interaktywności.
To poczucie zanurzenia pozwala uczniom odczuć, że naprawdę znajdują się "w" danym środowisku, co wzmacnia ich zdolność do przypominania sobie słownictwa i fraz poprzez pamięć kontekstową.10
Rola AR w nauce kontekstowej
Technologia AR łączy wirtualną przestrzeń z rzeczywistym światem, co pomaga uczniom lepiej zrozumieć język w konkretnym kontekście. Artykuł "Enhancing Learning and Productivity with Google Lens" wyjaśnia, jak Google Lens wykorzystuje uczenie maszynowe i aparaty smartfonów, aby wspierać uczniów i nauczycieli. Google Lens, dostępny na Androida i iOS, od swojego debiutu w 2017 roku wprowadził funkcje rozpoznawania obrazów, tłumaczenia tekstu w czasie rzeczywistym oraz konwersji tekstu na dźwięk. Funkcje te, są w szczególności przydatne dla uczniów ESL (English as a second language), które mogą nie mieć w innym wypadku możliwości kontaktu z językiem obcym na codzień.11
W odcinku podcastu "Teachers Talk Tech" Dr Mark Pegrum i Andrea Vinkler omawiają, jak rozszerzona rzeczywistość może wzbogacić naukę języków. Wyjaśniają, że AR dodaje cyfrowe elementy do rzeczywistości, podczas gdy VR tworzy w pełni cyfrową przestrzeń. 12
Strona zajmująca się danymi statystycznymi - Statista, podaje, że na całym świecie obecnie około miliard urządzeń mobilnych korzysta z technologii rozszerzonej rzeczywistości (AR). Liczba ta ma stopniowo rosnąć i osiągnąć około 1,2 miliarda użytkowników do 2028 roku. Wzrost ten wskazuje na potencjał tej technologii do bycia dostępną dla coraz to nowych, potencjalnych uczniów.
Korzyści psychologiczne
Korzystanie z VR i AR oferuje angażujące sposoby interakcji z materiałem edukacyjnym. Badania przeprowadzone na Uniwersytecie Syracuse wykazały, że studenci uczący się za pomocą VR zapamiętywali o 30% więcej niż ci, którzy korzystali z tradycyjnych metod.
Czerpanie przyjemności z doświadczeń wirtualnej rzeczywistości ma również znaczący związek z tym, jak uczniowie angażują się w naukę. Wpływa to na sposób, w jaki wchodzą oni w interakcję z materiałem edukacyjnym. Co więcej, dobra zabawa jest silnie powiązana z motywacją oraz chęcią kontynuowania zajęć z czystej przyjemności. Poprawa pamięci jest możliwa dzięki temu, że VR angażuje wiele zmysłów, wspiera to naukę poprzez fizyczne doświadczenie i emocjonalne zaangażowanie.13
Zwiększone zapamiętywanie
Badanie MIT na temat nauki języka poprzez VR, przeprowadzone przez Christiana Davida Vázqueza Machado, omawia, jak fizyczny wymiar języka - łączenie słów z ruchami ciała - może wzmacniać proces nauki. Badania pokazują, że używanie gestów i działań podczas nauki nowych słów poprawia ich zapamiętywanie. Vázquez Machado wspomina o platformie VR o nazwie Words in Motion, opracowanej przez MIT Media Lab, która integruje interakcje kinestetyczne w wirtualnym środowisku. Na przykład, użytkownicy mogą uczyć się hiszpańskiego słowa "pintar" poprzez wykonywanie ruchów malowania wirtualnym pędzlem, a słowo pojawia się w przestrzeni wirtualnej. Takie podejście pozwala uczniom na kontekstualną interakcję ze słowami.
Badanie przeprowadzone na grupie 60 studentów uczących się nowych hiszpańskich słów wykazało obiecujący potencjał kinestetycznej nauki w VR. Znacząco poprawiła ona długoterminowe zapamiętywanie w porównaniu z tradycyjnymi metodami tekstowymi. Choć na początku uczniowie korzystający z tekstu osiągali lepsze wyniki, grupa VR z czasem zapamiętała więcej słownictwa, co sugeruje obiecującą przyszłość VR w nauce języków.14
Aplikacje wykorzystujące nowe technologie
Aplikacje do nauki języków, które korzystają z wirtualnej rzeczywistości (VR) i rozszerzonej rzeczywistości (AR), tworzą immersyjne środowiska, które umożliwiają użytkownikom ćwiczenie rozmów w realistycznych sytuacjach oraz poprawę zapamiętywania słownictwa dzięki interaktywnym i angażującym symulacjom.
Mondly VR, jest rozszerzeniem aplikacji do nauki języków Mondly, oferującym doświadczanie nauki w wirtualnej rzeczywistości dzięki modułom Extensive Learning, Immersive Vocabulary i Immersive Conversations. Najbardziej unikalnym elementem VR jest tryb Immersive Conversations, w którym użytkownicy rozmawiają z animowanymi postaciami w realistycznych sytuacjach, takich jak podróż pociągiem czy rozmowy w taksówce. Choć tryb ten jest jeszcze w fazie rozwoju, Mondly VR ma potencjał do tworzenia autentycznie immersyjnych doświadczeń w nauce języka w VR. 15
ImmerseMe, z kolei kładzie nacisk na pełne zanurzenie w różnorodnych, codziennych i kulturowych sytuacjach. Platforma oferuje naukę dziewięciu języków i umożliwia użytkownikom udział w rolach, takich jak zakupy na targu lub uczestnictwo w spotkaniu biznesowym, co pomaga im nabierać pewności w mówieniu i rozumieniu języka. Symulacje VR w ImmerseMe koncentrują się również na poprawie wymowy i płynności, oferując natychmiastową informację zwrotną na temat błędów popełnianych przez ucznia.
Podsumowując, VR i AR oferują zupełnie nowy oraz innowacyjny sposób ćwiczenia umiejętności językowych oraz zwiększają zaangażowanie poznawcze i emocjonalne, co poprawia długoterminowe zapamiętywanie. Technologie te pozwalają nam dostrzec przyszłość, w której bariery językowe stają się coraz mniej istotne.
Narzędzia tłumaczeniowe w nauce języków
Wraz z rozwojem okularów AR i technologii tłumaczenia, przyszłość nauki języków prawdopodobnie obejmie w dużej mierze immersyjne doświadczenia AR, gdzie uczący się będą mogli tłumaczyć rozmowy w czasie rzeczywistym lub otrzymywać natychmiastowe wskazówki językowe.
Technologie tłumaczeniowe, takie jak Google Translate czy DeepL, szybko zmieniają naukę języków, oferując tłumaczenia mowy i tekstu w czasie rzeczywistym. Te narzędzia są bardzo wszechstronne i umożliwiają użytkownikom płynne poruszanie się w różnych sytuacjach językowych. Przykładowo - podróżni mogą korzystać z nich, aby przetłumaczyć menu, znaki drogowe czy prowadzić rozmowy, co pozwala na autentyczny kontakt z językiem. W ujęciu biznesowym te narzędzia eliminują bariery komunikacyjne, umożliwiając nawet zawodową współpracę na arenie międzynarodowej bez konieczności biegłej znajomości wielu języków.
Google Translate działa na zasadzie tłumaczenia maszynowego opartego na sieciach neuronowych (NMT), które analizują i uczą się na podstawie milionów wcześniej przetłumaczonych przez użytkowników zdań, co pozwala na uzyskanie bardziej precyzyjnych tłumaczeń, osiągając nawet 94% poprawności dla popularnych par językowych, takich jak angielski-hiszpański. Należy jednak zwrócić uwagę, że skuteczność ta znacznie spada dla mniej popularnych par, takich jak angielski-armeński, dla którego wskaźnik poprawności wynosi tylko 55%. 16
Wskaźniki poprawności dla języków tłumaczonych z angielskiego
| Hiszpański | 94% dokładność |
| Koreański | 82.5% dokładność |
| Chiński | 81.7% dokładność |
| Farsi | 67.5% dokładność |
| Armeński | 55% dokładność |
Źródło: https://lokalise.com/blog/google-translate-accuracy/
DeepL z kolei, wyróżnia się na tle Google Translate, kładąc nacisk na tworzenie bardziej naturalnych i kontekstowo trafnych tłumaczeń, zwłaszcza w językach europejskich. Podczas gdy Google Translate korzysta z tłumaczenia maszynowego opartego na sieciach neuronowych (NMT), DeepL skupia się na uchwyceniu subtelności językowych i dostarczaniu tłumaczeń, które brzmią bardziej naturalnie. Sieci neuronowe DeepL są często trenowane na bardziej precyzyjnych zestawach danych, co pozwala na sprawniejszą płynność i ton skomplikowanych tłumaczeń. Użytkownicy często wskazują, że DeepL radzi sobie szczególnie dobrze z wyrażeniami idiomatycznymi i tekstami technicznymi, co czyni go popularnym wyborem w profesjonalnych tłumaczeniach. Reasumując, Google Translate obsługuje szerszy zakres języków, lecz węższa specjalizacja DeepL umożliwia temu narzędziu bardziej dopracowane tłumaczenia dla obsługiwanych języków. 17
Ewolucja tłumaczeń językowych jest również widoczna dzięki postępowi AI. Duże modele językowe (LLM), takie jak ChatGPT, mogą pełnić funkcję narzędzia tłumaczeniowego dzięki szkoleniu na obszernych zbiorach danych dla wielu języków. Choć skutecznie tłumaczą skomplikowane zdania i potrafią uwzględniać subtelne zmiany w znaczeniu, ich tłumaczenia bazują na wzorcach statystycznych, a nie na rzeczywistym zrozumieniu. Sztuczna inteligencja zrobiła znaczne postępy w tłumaczeniach, jednak nadzór ludzki wciąż jest niezbędny, szczególnie w zadaniach wymagających głębokiego zrozumienia kulturowego i subtelności językowych. 18
Gadżety do tłumaczenia
Rynek gadżetów do tłumaczenia rozwija się równie dynamicznie. Podczas CES 2024 (Consumer Electronics Show) zaprezentowano urządzenie Timekettle X1 Interpreter Hub - rewolucyjny sprzęt, który umożliwia wielojęzykowe tłumaczenia dla nawet 20 osób jednocześnie, zarówno online, jak i offline. Użytkownicy mogą komunikować się w różnych językach w czasie rzeczywistym, korzystając z trybów takich jak Face-to-Face Conversation Mode oraz Speak Mode, co pozwala na wygodne korzystanie z urządzenia. Timekettle X1 jest skierowany do sektora biznesowego i edukacyjnego, oferując innowacyjne funkcje, takie jak nagrywanie spotkań oraz, wciąż planowane, klonowanie głosu na bazie AI.19
Vasco Electronics zaprezentowało na tym samym wydarzeniu w 2024 roku słuchawkę do tłumaczenia w czasie rzeczywistym. Urządzenie Vasco umożliwia rozmowy, w których uczestnicy mówią różnymi językami, ale rozumieją się dzięki tłumaczeniu na żywo. Dyrektor generalny Vasco Electronics, Maciej Góralski, przewiduje, że wraz z rozwojem takich narzędzi potrzeba nauki języków może się zmniejszyć, gdyż technologia umożliwi łatwiejszą komunikację między ludźmi z całego świata.20
Zarówno Timekettle X1, jak i słuchawka Vasco oferują praktyczne narzędzia, które mogą znacznie wesprzeć naukę języków dzięki tłumaczeniu w czasie rzeczywistym. W trakcie rozmów urządzenia te umożliwiają użytkownikom komunikację z rodzimymi użytkownikami języka oraz lepsze rozumienie kontekstu i niuansów językowych.
W przyszłości takie urządzenia będą wspierać natychmiastową komunikację i stanowić pomoc dydaktyczną. Wraz z ich rozwojem oraz uczeniu maszynowemu będą one oferować precyzyjniejsze i bardziej kontekstowe tłumaczenia, umożliwiając użytkownikom uzyskanie natychmiastowej informacji zwrotnej dotyczącej słownictwa i gramatyki.
Czy musimy się uczyć języków, czy też technologia jest odpowiedzią na wszystko?
W dzisiejszym świecie, pełnym nowoczesnych technologii i narzędzi do tłumaczenia, mogłoby się wydawać, że nauka języków traci na znaczeniu. Chociaż narzędzia, takie jak Google Translate, ułatwiają komunikację mimo różnic językowych, nie potrafią one w pełni oddać subtelności językowych, kontekstu kulturowego ani emocji. Nauka języka pozwala na głębsze nawiązywanie relacji, rozwija zdolności poznawcze i wzbogaca rozumienie kultury. Co więcej, biegłość językowa stanowi istotną przewagę w sytuacjach zawodowych, gdzie kluczowa jest precyzyjna komunikacja. Technologia zapewnia wygodę, ale nauka języków wciąż pozostaje ważnym elementem rozwoju osobistego i zawodowego.
Ograniczenia technologii w nauce języków
Technologia w nauce języków ma ogromny potencjał: narzędzia oparte na sztucznej inteligencji, VR i AR tworzą interaktywne doświadczenia, które wzmacniają motywację, utrwalanie wiedzy oraz personalizację nauki. Aplikacje zasilane przez AI, takie jak Duolingo, oferują adaptacyjne ścieżki nauki, rozpoznawanie mowy oraz natychmiastowe informacje zwrotne. Te innowacje sprawiają, że nauka języków staje się bardziej dostępna, efektywna i przyjemna, zmieniając podejście uczących się do nowych języków.
Warto jednak zauważyć również ograniczenia technologii w nauce języków.
Po pierwsze, sztuczna inteligencja nie jest w stanie oddać subtelności społecznych, kulturowych i emocjonalnych, jakie niesie ze sobą interakcja międzyludzka. Te aspekty są kluczowe dla zrozumienia kontekstu i znaczenia w użyciu języka, co znacznie ogranicza doświadczenie immersyjne.
Po drugie, nadmierna zależność od technologii może prowadzić do płytkiej nauki, w której użytkownicy skupiają się bardziej na elementach grywalizacji niż na głębokim zrozumieniu języka.
Kolejny problem to różnice w dostępie do technologii, które mogą prowadzić do nierówności w nauce - uczniowie z mniej uprzywilejowanych środowisk często nie mają dostępu do zaawansowanych narzędzi AI. Taka sytuacja może pogłębić różnice edukacyjne, zostawiając część uczniów w tyle w miarę rozwoju edukacji opartej na AI. Niektóre narzędzia edukacyjne oparte na AI mogą być kosztowne i niedostępne dla uczniów z ograniczonym dostępem do technologii lub internetu.
Ponadto nadmierna zależność od AI może tłumić rozwój myślenia krytycznego i kreatywności. Istnieje również problem nadmiernego wykorzystywania AI w pracach uczniów, co skłania nauczycieli do korzystania z narzędzi takich jak Turnitin, który obecnie wykrywa treści generowane przez AI.
Wreszcie, technologia nie zawsze potrafi dostosować się do emocjonalnych i psychologicznych potrzeb uczniów, co jest obszarem, w którym nauczyciele wciąż są niezastąpieni.
Tradycyjne nauczanie języków i technologia mogą współistnieć w dzisiejszym świecie. Łącząc prowadzone przez nauczycieli lekcje z narzędziami cyfrowymi, nauczyciele mogą wykorzystać technologię do uzupełnienia lekcji i angażowania uczniów, jednocześnie dbając o społeczny i kulturowy aspekt nauki języka. Taki hybrydowy model oferuje w nauce to co najlepsze z obu światów.
Integracja sztucznej inteligencji (AI) w nauczaniu języków niesie ze sobą również wiele innych wyzwań jak np.
Prywatność: Wykorzystanie AI w nauczaniu języków wiąże się z gromadzeniem danych osobowych uczniów, co rodzi pytania o bezpieczeństwo i prywatność.
Ograniczenia technologiczne: AI może mieć trudności z rozumieniem złożonych niuansów językowych, jak idiomy czy kontekst kulturowy.
Brak interakcji międzyludzkiej: Chociaż AI może symulować rozmowy, nie zastępuje to prawdziwej interakcji z nauczycielem lub innymi uczniami
Uprzedzenia w danych: Systemy AI mogą nieumyślnie utrwalać uprzedzenia obecne w danych szkoleniowych, co prowadzi do wypaczonej reprezentacji języków lub kultur
Problemy z rozpoznawaniem mowy: Technologie rozpoznawania mowy mogą mieć trudności z interpretacją różnych akcentów i dialektów, co może frustracji użytkowników.
Brak personalizacji: Mimo że AI może dostosowywać materiały do ucznia, często brakuje mu zdolności do pełnego personalizowania doświadczeń edukacyjnych.
Zagrożenie dla tradycyjnych metod nauczania: Wzrost popularności platform opartych na AI może prowadzić do marginalizacji tradycyjnych metod nauczania i nauczycieli.
Kulturowe aspekty nauki języka: Zrozumienie kontekstu kulturowego jest kluczowe w nauce języka; AI może mieć trudności z interpretacją kulturowych niuansów
Te wyzwania podkreślają potrzebę zrównoważonego podejścia do integracji AI w edukacji językowej, które uwzględnia zarówno korzyści technologiczne, jak i znaczenie interakcji międzyludzkich oraz kontekstu kulturowego.
Podsumowując, przyszłość nauki języków to ekscytujące połączenie technologii i doświadczenia ludzkiego, oferujące głębsze zaangażowanie i dostępność. Podczas gdy AI oraz narzędzia immersyjne, takie jak VR i AR, zmieniają krajobraz edukacji językowej, nauczyciele pozostają niezastąpieni w prowadzeniu uczniów przez społeczny i emocjonalny wymiar nauki.
"Największą sztuką nauczyciela jest obudzić radość z wyrażania twórczości i zdobywania wiedzy."
Albert Einstein
_________________
Poprosiliśmy o komentarz ekspertów zajmujących się wykorzystaniem technologii w nauce języków obcych
Nawiązując do wstępu, dziś jest już oczywiste, że sztuczna inteligencja jest w stanie wspomagać lub nawet zastąpić człowieka w wielu procesach. Dzieje się to w coraz szerszym zakresie i zdecydowanie wpływa na edukację. Według ankiety przeprowadzonej w sierpniu 2024 (https://lnkd.in/gyds7UKi) prawie 40% osób związanych zawodowo ze szkolnictwem w USA korzysta z generatywnej sztucznej inteligencji (GenAI). Ok. 25% wszystkich użytkowników GenAI stosuje ją do zastosowań wprost związanych z nauczaniem i wspomaganiem nauki. Darmowy multimodalny ChatGPT i inne chatboty LLM stanowią poważne narzędzie substytucyjne dla aplikacji e-learningowych, a nawet tradycyjnej edukacji. Dla producentów aplikacji oznacza to, że muszą nie tylko błyskawicznie adaptować najnowsze technologie, ale jednocześnie szukać unikalnej wartości dodanej, którą będą w stanie zaoferować swoim użytkownikom - na przykład poprzez wykorzystanie danych i możliwości personalizacji niedostępnych dla ogólnej sztucznej inteligencji. Z kolei dla nauczycieli oznacza to, że dynamicznie zmienia się ich rola w zależności od rosnących możliwości technologii. Nie ma sensu powielać procesów, które doskonale obsłuży AI, a warto skupić się na aspektach i metodach nauczania, które dotąd z konieczności były zaniedbywane. Wymaga to oczywiście dobrej orientacji w możliwościach, które daje sztuczna inteligencja i kreatywności w ich zastosowaniu. Technologia jako narzędzie pozbawione świadomości długo jeszcze, a może nigdy nie zastąpi we wszystkich aspektach nauczyciela, ale z pewnością pozbawi pracy tych, którzy nie będą umieli jej wykorzystywać.
Efektywne wspieranie nauki, nie tylko języków obcych, ma zresztą miejsce co najmniej od 40 lat. W tym czasie następował rozwój automatycznych tłumaczeń, analizy i syntezy mowy, big data, uczenia maszynowego czy sieci neuronowych; mogliśmy korzystać z rosnącej mocy komputerów do obsługi mediów i interakcji z użytkownikiem. Trzeba też wspomnieć o metodzie indywidualizacji nauki i zapamiętywania poprzez inteligentne powtórki (ang. "spaced repetition") - tym bardziej, że to polska innowacja. Benedict Carey określił ją w swojej bestsellerowej książce "Jak się uczymy" (ang. "How We Learn: Throw out the rule book and unlock your brain's potential", Macmillan 2015) mianem jednego z najważniejszych wydarzeń ostatnich 30 lat edukacji. Autorem metody jest dr Piotr Woźniak, a polska firma SuperMemo World promuje ją od 1991 roku. Podobne metody stosowane w aplikacjach typu Quizlet, Duolingo, Memrise, Anki, Babbel są wzorowane na niej albo wprost zapożyczone z algorytmu opublikowanego jeszcze w latach 90. przez SuperMemo World. Nie byłoby dzisiejszego oblicza i efektywności programów e-learningowych bez tego przełomowego wynalazku. SuperMemo World istnieje zresztą do dzisiaj. W 2023 roku, jeszcze przed Duolingo, wdrożyła GenAI w swojej aplikacji jako funkcjonalność pod nazwą MemoChat. MemoChat wspomaga naukę konwersacji w dowolnym języku, łącząc w architekturze agentowej różne technologie AI. W 2024 roku rozwiązanie to zostało wyróżnione przez British Council nominacją do nagrody w renomowanym konkursie ELTons promującym czołowe światowe innowacje edukacyjne w zakresie nauki języka angielskiego.
Krzysztof Biedalak - współzałożyciel SuperMemo World, najdłużej na świecie funkcjonującej firmy e-learningowej, właściciela serwisu SuperMemo.com
Technologie cyfrowe zmieniły, zmieniają i będą nadal zmieniać sposoby, w jakie uczymy się języków obcych. Jedną z ich największych zalet jest personalizacja nauki języków obcych. Dostosowanie strategii nauczania do indywidualnych preferencji, zainteresowań i potrzeb to wyzwania, z którymi technologie cyfrowe, w szczególności te oparte na sztucznej inteligencji, doskonale sobie radzą. Trzeba jednak zamiętać, że nauka języków to przede wszystkim nauka komunikacji międzyludzkiej, choć oczywiście człowiek musi również radzić sobie z komunikowaniem się z maszynami - stworzonymi zarówno przez człowieka, jak i przez inne maszyny. Jak podkreślono w artykule, komunikacji międzyludzkiej da się w pełni nauczyć tylko w interakcji z drugim człowiekiem.
Jak pokazują badania, w każdej grupie uczących się języka znajdzie się pewien procent osób, które są sceptyczne lub wręcz niechętne technologiom cyfrowym. Dla takich osób nauka języka będzie odbywać się z pominięciem lub ograniczonym wykorzystaniem tego rodzaju narzędzi.
Uczniowie i nauczyciele, widząc możliwości sztucznej inteligencji, chętnie ją wykorzystują. Warto jednak zwrócić uwagę na coś, co wynika z badań nad wykorzystaniem sztucznej inteligencji w edukacji językowej - a mianowicie na wagę ludzkiej ingerencji w proces nauczania i uczenia się języków. Przykładem może być informacja zwrotna (wyjaśnienia, poprawa błędów w tekście itd.) pochodząca od systemu sztucznej inteligencji, która w połączeniu z informacją od nauczyciela jest najbardziej pożądaną przez uczących się formą odbierania informacji zwrotnej.
Bez wątpienia technologie cyfrowe w edukacji językowej odkrywają coraz to nowe horyzonty nauki języków obcych. Sztuczna inteligencja, rozszerzona i wirtualna rzeczywistość są znakomitymi narzędziami, które mogą wspomagać człowieka w dążeniu do samodoskonalenia i rozwijania własnych kompetencji, także językowych. Przede wszystkim jednak rozwojowi i wykorzystaniu technologii cyfrowych powinno przyświecać hasło "human in the lead" - wyrażenie ukute przez profesora Gary'ego Ockeya z Iowa State University, jasno wskazujące na kluczową rolę człowieka jako lidera nadającego kierunek, w którym powinna zmierzać rewolucja cyfrowa w edukacji językowej.
Dr Marcin Kleban, Zakład Nauczania Języka Angielskiego Jako Obcego, Instytut Filologii Angielskiej UJ
We should be concerned about how ethical our engagements in society are, and our engagements with AI are no exception. We worry about learners' default interactions with AI based on current availability, as for the best part they boil down to 'super quick, easy and convenient' ways to 'save time', but in the process learners inadvertently replace themselves by AI, and miss out on opportunities to be actively engaged, depriving themselves of that joy of learning. Good tests for integrity when using AI would be to ask: Would it be acceptable for another human being to do this for me? Did it rely on my active involvement? Do I feel better prepared?
Learners will be better off if we consider ways in which we can use this powerful tool agentically, thus making a positive contribution in society which improves our own and others' wellbeing. Such active collaboration with AI is advocated for in the literature. In their manifesto for 'thoughtful integration of AI in education', Urmeneta and Romero (2024) argue for "collaboration between human intelligence and AI". Akata et al. refer to this as "hybrid intelligence" (HI).
Instead of 'content generator', AI can act as an interlocutor, as an intellectual dialogic partner, as a sounding board to help extend our ideas while supporting our agency and authenticity. Noticing uses this model to simulate mentoring and coaching discussions for teachers to plan lessons and reflect on standout classroom moments but adapts to any industry and situation in which preparedness is a key consideration, indeed those in which a mentor or coach is often sought. Noticing is just one step towards an ideal, and hopefully just one of many yet-to-be-conceived examples of using generative AI in ethical, non-generative, non-replacing ways.
Matthew Ager & Elena Oncevska Ager - Co-Founders of Noticing, a mediating conversational agent designed to augment, not replace, teacher expertise and experience.
Źródła:
1 Stanford Engineering Staff. (2024, Luty 9). The future of language learning. Stanford University.
2 Dyvik, E. H. (2024, Lipiec 4). The most spoken languages worldwide. Statista.
3 Tech Report. (2024, Czerwiec 4). Language learning market statistics. Tech Report.
4 Global Market Insights. (2024, Czerwiec). Language Learning Market Size - By Language (English, Spanish, German, Chinese, French, Russian, Portuguese, Italian), Learning Mode (Offline, Online), End User (Individual Learner, Academic Learner, Corporate Learner), Learning Type & Forecast, 2024 - 2032. Global Market Insights
5 Ceci, L. (2024, Sierpień 29). Leading language learning apps worldwide in July 2024, by downloads. Statista.
6 Ceci, L. (2024, Sierpień 29). Number of daily active Duolingo users worldwide from 3rd quarter 2020 to 2nd quarter 2024. Statista.
7 Sign House. (2024). Duolingo users and growth statistics (2024). Sign House.
8 Sign House. (2024). Duolingo users and growth statistics (2024). Sign House.
9 Jiang, X., Peters, R., Plonsky, L., & Pajak, B. (2024, Marzec 25). The effectiveness of Duolingo English courses in developing reading and listening proficiency. CALICO Journal.
10 Stanford Report. (2022, Grudzień 14). New Stanford study shows choices of virtual environments and avatars can promote positive psychological outcomes in the metaverse. Stanford University.
11 Tip of the Month - Teaching and Learning Toolbox. (2021, Listopad 30). Enhancing learning and productivity with Google Lens! Teaching and Learning Toolbox.
12 Cambridge - Teachers Talk Tech. (2022, Maj 31). Using augmented and virtual reality in language teaching. Cambridge University Press.
13 Syracuse University Library. (2018, Maj). How spatial presence in VR affects memory retention and motivation in second language learning: A comparison of desktop and immersive VR-based learning. Syracuse University.
14 MIT Media Lab. (2018, Czerwiec 19). Kinesthetic language learning in virtual reality. MIT Media Lab.
15 Medium. (2023, Sierpień 13). Learning a language in VR with Mondly VR. Medium.
16 Lokalise. (2024, Lipiec 9). How accurate is Google Translate? Google Translate vs. DeepL. Lokalise.
17 Translatepress. (2024, Lipiec 11). DeepL Translator Review: Is It Better Than Google Translate? Translatepress.
18 Medium. (2023, Maj 27). Deciphering the Art of AI: How Large Language Models Mimic Human Translation. Medium.
19 Forbes. (2024, Styczeń 9). Timekettle's CES 2024 Launch Can Handle Multiple Languages At Once. Forbes.
20 Fox Business. (2024, Styczeń 19). Next-gen AI-powered voice translator previewed by Vasco at CES. Fox Business.
Powiązane aktualności
